در چند قرن اخیر، یکی از پرکاربردترین تجهیزات پزشکی که به پزشکان در تشخیص بیماری های قلبی و ریوی کمک بسزایی کرده است، گوشی پزشکی میباشد.
گوشی پزشکی یا استتوسکوپ دستگاهی است که برای تشخیص صداهای داخلی بدن به کار می رود. معمولا صدای قلب، ریه، روده ها و جریان خونی شریانی و وریدی به وسیله گوشی پزشکی شنیده میشوند و سپس پزشکان براساس آنها به تشخیص و بررسی بیماری می‌پردازند.استتوسکوپ (stethoscope) نام دیگر گوشی پزشکی به زبان لاتین است که از دو کلمه (stetho) به معنای سینه و scope به معنای نمایش دادن تشکیل شده است و به طور کلی وسیله ای برای گوش کردن میباشد.
رایج‌ترین استفاده از گوشی پزشکی یا استتوسکوپ، شنیدن صداهای موجود در قفسه سینه است. فضای قفسه سینه به‌گونه‌ای است که صدای احشاء درون آن را منعکس می‌کند و از طریق وسایلی مانند استتوسکوپ به‌خوبی شنیده می‌شود. معمولاً سیستم تنفسی، گوارشی و قلب به‌علت قرار گرفتن در قفسه سینه، امکان بررسی و رصد توسط متخصصان و از طریق گوشی پزشکی را دارند.
بنابراین بسیاری از بیماری‌های سیستم‌های نام‌برده تنها از طریق گوش‌دادن به صداهای ایجادشده، تشخیص داده‌می‌شود. به‌عنوان مثال ضربان‌های نامنظم قلب، کاهش زمان دم و بازدم یا وجود عفونت در ریه‌ها همگی از طریق چنین ابزار کاربردی به‌راحتی توسط متخصص بررسی میشوند.
برخی از افراد تصور می‌کنند گوشی پزشکی یا استتوسکوپ، تنها برای شنیدن صدای ضربان قلب کاربرد دارد. گوشی پزشکی یکی از کاربردی‌ترین تجهیزات و ابزار در صنعت پزشکی به حساب می آید. بسیاری از بیماری‌های قلبی، عروقی و بیماری‌های ریوی به کمک این وسیله تشخیص داده میشوند. به همین جهت می‌توان این وسیله پزشکی را ابزاری مهم در تشخیص و پیشگیری از ابتلاء به بسیاری از بیماری‌ها نامید.
رنه لاینک، پزشک فرانسوی، اولین گوشی پزشکی را اختراع کرد. با گذشت زمان پزشکان طی سال‌ها، این ابزار پزشکی را با تغییراتی گسترده به وسیله‌ای کامل و کاربردی تبدیل کردند.
گوشی پزشکی متشکل از 2 بخش هِدست و قفسه سینه میباشد. در بخش هدست دو لوله وجود دارد که بر سر هر کدام از این لوله‌ها یک سری یا گوشی تعبیه شده است. این لوله‌ها فرکانس صدا را از خود عبور داده و به گوش شنونده می‌رسانند. به‌منظور شنیدن امواج صدا با بهترین کیفیت، ضخامت لوله‌ها باید از مقدار استانداردی برخوردار باشند.
در قسمت قفسه سینه نیز ما شاهد یک قطعه دیافراگم فلزی هستیم که به کمک این بخش صدا از قلب و ریه به گوش ما می‌رسد. دیافراگم وظیفه تقویت فرکانس و ارتعاشات بدن را دارد. داخل این قطعه بخش مهم دیگری به نام پرده دیافراگم وجود دارد که بدون این بخش، فرایند تبدیل ارتعاشات به صدا و تقویت آنها وجود ندارد.همچنین در قسمت پشت دیافراگم یک قطعه‌ای به شکل زنگوله تعبیه شده است. دریافت صداهای بم با فرکانس پایین به قسمت زنگوله یا بِل مربوط است. زنگوله قطعه‌ای مخروطی شکل است که نسبت عمق آن به دریافت صدا با کیفیت بهتر، بستگی دارد.
جنس قسمت فلزی این ابزار پزشکی معمولاً از استیل یا آلومینیوم است. با این حال کارشناسان استیل را گزینه بهتری نسبت به آلومینیوم می‌دانند. به این دلیل که وزن سنگین استیل باعث می‌شود تا قسمت دیافراگم به خوبی بر روی قفسه سینه بیمار قرار بگیرد و صدا با کیفیت بهتری به گوش پزشک برسد. همچنین بهترین نوع متریال برای لوله‌های متصل شده به دو گوشی این ابزار پزشکی، PVC است.
پزشکان با قرار دادن دیافراگم بر روی قلب و قفسه سینه، صدای ضربان قلب و دیگر صداهای احتمالی در ناحیه ریه، جریان خونی و... را گوش می‌دهند. در واقع فعل و انفعالات موجود در بدن به کمک استتوسکوپ به فرایندی صوتی تبدیل شده و به گوش ما می‌رسند.
در گذشته برای شنیدن صدای ضربان قلب، پزشکان گوش خود را به‌صورت مستقیم بر روی قفسه سینه بیماران قرار می‌دادند. با گذشت زمان متخصصین به این نتیجه رسیدند که این روش از نظر مبتلا شدن به بیماری‌های واگیردار چندان معقول به نظر نمی‌رسد.
گوشی های پزشکی در 3 دسته تقسیم بندی می شوند که شامل گوشی پزشکی آکوستیک، گوشی پزشکی دیجیتال (الکترونیک) و گوشی پزشکی جنین (نوزاد) می‌شود.
این گوشی ها دارای دو مدل تک سر و دو سر هستند. نوع تک سر آن که به گوشی طبی آکوستیکی معروف است و معروف ترین مدل بین گوشی های معاینه پزشکی موجود در بازار از دید عامه مردم است، از تک سر که شامل بخش دیافراگم (بخشی که روی بدن قرار میگیرد) و از یک دیسک تخت که جنس آن می‌تواند فلزی یا پلاستیکی باشد تشکیل شده است. این بخش وظیفه گرفتن و رساندن صدا از بدن بیمار به شخص شنونده را به عهده دارند.
گوشی پزشکی آکوستیک توانایی دریافت طیف وسیعی از فرکانس های صدا را دارد و می‌توان از آن برای معاینه و شنیدن صدای قلب، ریه، معده و سایر اعضا استفاده کرد. و همچنین (برخی از گوشی های آکوستیک به عنوان فشارسنج نیز استفاده میشوند).
یک مدل دیگر از گوشی پزشکی های آکوستیکی وجود دارد که دو سر هستند، این نوع گوشی ها علاوه بر داشتن بخش دیافراگم که کار گرفتن صدا با فرکانس های به نسبت بالا را می‌کند، در بخش پشتی نیز دارای سر دیگری است که می تواند صداهای بم تر را بگیرد و به آن بل (یا زنگ) می‌گویند که در گوشی های پزشکی مختلف، ظاهری متفاوت اما کاربردی یکسان دارد. از این سر برای معاینه کودک استفاده می شود که صدای ضعیف تری تولید می کند.
علی رغم سادگی و رایج بودن گوشی پزشکی آکوستیک، تقویت صدای آن چندان قوی نیست و برای شنیدن صدا باید ترجیحا سکوت در فضا حاکم باشد. در ابتدا تنها برای حل همین مشکل، گوشی های پزشکی دیجیتال وارد بازار شدند. این گوشی ها با داشتن سنسورهای تقویت کننده (پیزوالکتریک ها)، صدای دریافتی توسط دیافراگم را تا چندین برابر تقویت می کنند و صدایی به مراتب بلندتر در اختیار فرد شنونده (پزشک) می‌گذارند. این تقویت صدا باعث می شود تا فرد از روی لباس نیز معاینه شود و حس بهتری به بیمار منتقل کند.
با این وجود، در سال های ابتدایی معرفی گوشی های دیجیتال توسط یکی از مطرح ترین برندهای دنیا، به دلیل سطح پایین تر دانش الکترونیک در آن سال‌ها و دشواری و هزنیه زیاد تولید برای کمپانی سازنده، این گوشی های معاینه کیفیت مطلوب برای پزشکان را فراهم نکردند دلیل آن هم تداخل انواع صداها با یکدیگر بود که متاسفانه بعد از عرضه نسخه بعدی، پزشکان نسبت به از دست دادن بخشی از صداها نیز اعتراض داشتند.
قابل توجه است که که قیمت این مدل گوشی دیجیتال 3 تا 7 برابر قمیت گوشی طبی آکوستیکی بود اما مانند سایر زمینه های تکنولوژی با ایجاد این بستر دیجیتال در گوشی های پزشکی، شرایط فراهم شد تا امکانات دیگری نیز به این گوشی های معاینه اضافه شود تا کاربرد آنها را به مراتب بیشتر کند؛ از جمله این موارد اضافه کردن امکان ذخیره سازی صداها بود.
بعد از چند سال برندهای جدیدی در بازار ظاهر شدند که به تدریج مشکلات گوشی های دیجیتالی را اصلاح کردند. امروزه گوشی پزشکی های دیجیتال در مدل های مختلفی عرضه میشوند که علاوه برقیمت مناسب، امکان فیلتر کردن صداهای مزاحم، تنظیم حالت انتخابی برای انواع معاینه، امکان تنظیم سطح بلندی صدا، امکان ذخیره سازی اطلاعات، امکان شنیدن صدا بدون تیوب و با هندزفری و ... از جمله قابلیت‌های آنها است.
به دلیل گستردگی امکانات و وضوح و شفافیت بیشتر صدا، استفاده از گوشی های دیجیتال با سرعت بالایی در سطح جهان به خصوص کشور آمریکا که مبدا تولید اولین گوشی های پزشکی نیز هست، در حال افزایش است.
نوع دیگری از گوشی معاینه پزشکی، گوشی پزشکی نوزاد یا جنین است که به دلیل تفاوت