آموزش نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه دیجیتال در منزل

شاید برایتان پیش آمده باشد که در خانه احساس سردرد یا تپش قلب کنید و بخواهید فوراً فشار خون خود را اندازه‌گیری کنید. در چنین لحظاتی داشتن یک دستگاه فشارسنج دیجیتال در منزل بسیار ارزشمند است. اما نکته مهم‌تر از خود دستگاه، روش استفاده صحیح از آن است. حتی اگر پیشرفته‌ترین مدل را از برندی معتبر مثل تب‌ست در اختیار داشته باشید، در صورتی که نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه دیجیتال را ندانید یا آن را اشتباه انجام دهید، نتیجه قابل اعتمادی به دست نخواهید آورد.

اندازه‌گیری فشار خون در خانه کاری به ظاهر ساده است؛ کافی است بازوبند دستگاه را ببندید و دکمه شروع را فشار دهید. اما واقعیت این است که جزئیات کوچک (از نحوه نشستن گرفته تا زمان‌بندی اندازه‌گیری) می‌توانند به طور محسوسی روی دقت نتیجه تأثیر بگذارند. خیلی‌ها بدون آگاهی از این ریزه‌کاری‌ها، دچار اشتباه می‌شوند و مثلاً یک عدد نادرست باعث نگرانی بی‌مورد یا برعکس، آسودگی خیال کاذب آن‌ها می‌شود. در ادامه این مطلب، به شما آموزش می‌دهیم که چگونه به شکل کاملاً صحیح و اصولی فشار خون خود را با دستگاه دیجیتال در منزل اندازه‌گیری کنید؛ به طوری که نتایج به دست آمده دقیق و قابل اعتماد باشند.

آیا به دنبال آموزش نحوه‌ گرفتن فشار خون به شکل صحیح و مطمئن هستید؟ دانستن اصول درست گرفتن فشار خون در خانه به شما کمک می‌کند وضعیت سلامت خود را بهتر کنترل کنید. انتخاب دستگاه مناسب، اولین قدم برای اندازه‌گیری دقیق و قابل اعتماد است.

نکات مهم پیش از اندازه‌گیری فشار خون

پیش از آنکه سراغ دستگاه بروید، چند نکته مهم وجود دارد که باید رعایت کنید تا اندازه‌گیری شما دقیق‌تر شود. نخست، آرامش خود را حفظ کنید. حدود ۵ دقیقه قبل از گرفتن فشار خون، در یک محل ساکت بنشینید و استراحت کنید. از ۳۰ دقیقه قبل از اندازه‌گیری، از فعالیت جسمی شدید، نوشیدن کافئین (مثل قهوه یا چای پررنگ)، مصرف سیگار و حتی غذا خوردن خودداری کنید؛ این عوامل می‌توانند به طور موقت فشار خون را بالا یا پایین ببرند.

هنگام آماده شدن برای اندازه‌گیری، روی یک صندلی راحت بنشینید. کمرتان را صاف به پشتی صندلی تکیه دهید و کف پاها را روی زمین قرار دهید (پاها نباید آویزان یا روی هم انداخته باشند). بازوی دست چپ خود را – که معمولا برای اندازه‌گیری انتخاب می‌شود – روی میز طوری قرار دهید که هم‌ارتفاع با قلبتان باشد. می‌توانید زیر آرنج خود یک بالشت یا حوله قرار دهید تا دست کاملاً راحت و ثابت بماند. در طول اندازه‌گیری حرف نزنید و حرکت نکنید؛ صحبت کردن یا تکان خوردن می‌تواند عدد خوانده شده را تغییر دهد.

همچنین بهتر است قبل از شروع اندازه‌گیری، چند نفس عمیق بکشید و آرام باشید. اگر تازه از پله بالا آمده‌اید یا ورزش کرده‌اید، حتما چند دقیقه صبر کنید تا ضربان قلب و تنفس‌تان به حالت عادی برگردد. رعایت این شرایط پیش از اندازه‌گیری، احتمال خطا در نتیجه را به حداقل می‌رساند.

مراحل گرفتن فشار خون با دستگاه دیجیتال

حالا که شرایط مناسب را فراهم کرده‌اید، می‌توانید فشار خون خود را اندازه‌گیری کنید. در ادامه، مراحل این کار را گام به گام توضیح می‌دهیم:

۱. آرامش و وضعیت صحیح بدن

در مرحله اول، مطمئن شوید که بدن شما در وضعیت درستی قرار دارد. همان طور که گفته شد، روی صندلی صاف بنشینید، تکیه دهید و بازوی خود را هم‌سطح قلب نگه دارید. آستین لباس خود را بالا بزنید یا در صورت تنگ بودن، لباس را از تن درآورید تا بازویتان بدون پوشش باشد. چند دقیقه بدون حرکت و با آرامش در همین وضعیت بمانید. این کار باعث می‌شود رگ‌های شما در حالت طبیعی قرار بگیرند و اندازه‌گیری دقیق‌تری انجام شود.

۲. بستن کاف دستگاه به شکل صحیح

اکنون کاف (بازوبند) فشارسنج دیجیتال را به درستی به دور بازوی خود ببندید. لبه پایینی کاف باید حدود ۲ تا ۳ سانتی‌متر بالاتر از چین آرنج (محل خم شدن دست) قرار بگیرد. کاف را نه خیلی سفت و نه خیلی شل ببندید؛ باید محکم باشد اما باعث ناراحتی یا فشار دردناک نشود. اگر دستگاه شما شلنگ یا لوله‌ای متصل به کاف دارد، مطمئن شوید که این لوله در امتداد قسمت داخلی بازوی شما (روی شریان بازویی) قرار گرفته است. سپس به حالت نشسته و آرام باقی بمانید.

اطمینان یابید که کاف از نظر اندازه مناسب بازوی شما باشد؛ کاف خیلی کوچک یا خیلی بزرگ می‌تواند به قرائت اشتباه منجر شود.

۳. اندازه‌گیری و خواندن نتیجه

حالا دکمه روشن/شروع دستگاه دیجیتال را فشار دهید. معمولاً ابتدا تمامی اعداد و نمادهای صفحه نمایش برای چند لحظه روشن می‌شوند و سپس صفر ظاهر می‌شود که به معنی آماده به کار بودن دستگاه است. دستگاه به طور خودکار کاف را باد می‌کند و شروع به اندازه‌گیری می‌نماید. در طول این مدت آرام و بی‌حرکت بمانید و صحبت نکنید. ممکن است فشار کاف روی بازو کمی ناراحت‌کننده شود که طبیعی است. پس از چند لحظه، دستگاه شروع به خالی کردن باد کاف می‌کند و همزمان فشار خون را می‌خواند. نهایتاً بر روی صفحه نمایش، نتیجه ظاهر می‌شود.

اعدادی که می‌بینید معمولاً شامل دو عدد اصلی هستند: یک عدد بزرگ‌تر (مثلاً ۱۲۰) و یک عدد کوچک‌تر (مثلاً ۸۰). عدد بزرگ‌تر فشار سیستولیک (فشار خون در لحظه ضربان قلب) و عدد کوچک‌تر فشار دیاستولیک (فشار خون بین ضربان‌ها) را نشان می‌دهد. برخی دستگاه‌ها ممکن است تعداد ضربان قلب در دقیقه (نبض) را نیز نمایش دهند. با مشاهده نتیجه، فشار خون خود را یادداشت کنید (یا در حافظه دستگاه ذخیره کنید) تا برای مراجعات بعدی قابل مقایسه باشد. در صورت نیاز می‌توانید بعد از ۱ تا ۲ دقیقه استراحت، اندازه‌گیری را یک بار دیگر تکرار کنید و میانگین دو نتیجه را در نظر بگیرید.

اگر در هر یک از مراحل بالا احساس سردرگمی می‌کنید، منابع آموزشی متعددی به صورت آنلاین در دسترس هستند. برای مثال، تماشای یک فیلم آموزش گرفتن فشار خون با دستگاه دیجیتال می‌تواند به شما نشان دهد که چگونه کاف را ببندید، در چه وضعیتی بنشینید و چطور نتایج را بخوانید. مشاهده تصویری مراحل، به ویژه برای بار اول، می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

آیا به دنبال آموزش نحوه‌ی گرفتن فشار خون به شکل صحیح و مطمئن هستید؟ دانستن اصول درست گرفتن فشار خون در خانه به شما کمک می‌کند وضعیت سلامت خود را بهتر کنترل کنید. انتخاب دستگاه مناسب، اولین قدم برای اندازه‌گیری دقیق و قابل اعتماد است.

نحوه خواندن فشار خون با دستگاه دیجیتال بازویی

استفاده از فشارسنج دیجیتال بازویی رایج‌ترین روش اندازه‌گیری فشار خون در منزل است. این دستگاه‌ها دقت بالایی دارند و کاربری آن‌ها ساده است؛ کافی است طبق مراحلی که توضیح دادیم کاف را به درستی روی بازو ببندید و اجازه دهید دستگاه به صورت خودکار فشار خون را بسنجد. نحوه خواندن فشار خون با دستگاه دیجیتال بازویی نیز بسیار آسان است؛ نتیجه سنجش مستقیماً روی صفحه نمایش با اعداد واضح دیده می‌شود.

با این حال، چند نکته را در نظر داشته باشید تا بهترین نتیجه را بگیرید. اول اینکه همیشه دستورالعمل‌های مخصوص مدل دستگاه خود را مطالعه کنید. ممکن است فشارسنج شما ویژگی‌های اضافی (مثل نمایش میانگین چند اندازه‌گیری یا هشدار ضربان نامنظم قلب) داشته باشد که آشنایی با آن‌ها مفید است. دوم اینکه هر چند وقت یکبار دقت دستگاه خود را محک بزنید. متخصصان تب‌ست توصیه می‌کنند هرازچندگاهی دستگاه فشارسنج خانگی خود را به همراه خود به مطب پزشک ببرید. از پزشک بخواهید یک بار با دستگاه شما و یک بار با دستگاه حرفه‌ای خود فشار خونتان را اندازه بگیرد و نتایج را مقایسه کند. اگر اختلاف زیادی دیده شد، ممکن است دستگاه نیاز به کالیبراسیون یا سرویس داشته باشد.

نکته آخر درباره فشارسنج‌های بازویی دیجیتال این است که این دستگاه‌ها معمولاً نسبت به حرکت و تکان حساس هستند. پس سعی کنید در طول اندازه‌گیری کاملاً آرام بمانید. در صورت مشاهده خطا (Error) یا اعداد غیرمنطقی، پیش از تکرار اندازه‌گیری حدود یک دقیقه صبر کنید و مطمئن شوید که کاف به درستی بسته شده و بدن در وضعیت مناسبی قرار دارد.

نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه دیجیتال مچی

فشارسنج‌های دیجیتال مچی به دلیل کوچک بودن و استفاده آسان، محبوبیت خاص خود را دارند. نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه دیجیتال مچی شباهت زیادی به مدل‌های بازویی دارد، اما چند تفاوت مهم را باید در نظر گرفت. مهم‌ترین نکته این است که مچ دست در زمان اندازه‌گیری حتماً باید هم‌سطح قلب قرار بگیرد. چون مچ دست نسبت به بازو دورتر از قلب قرار دارد, پایین‌تر یا بالاتر بودن آن هنگام اندازه‌گیری می‌تواند به شکل کاذب فشار خون را کمتر یا بیشتر نشان دهد. معمولاً توصیه می‌شود وقتی از فشارسنج مچی استفاده می‌کنید، دست خود را روی سینه قرار دهید تا مچ دست هم‌ارتفاع قلب باشد.

نکته بعدی این است که رگ‌های مچ باریک‌تر از رگ‌های بازو هستند و تحت تأثیر حرکت قرار می‌گیرند. بنابراین سعی کنید هنگام استفاده از دستگاه مچی، دست خود را کاملاً بی‌حرکت نگه دارید (مثلاً می‌توانید آرنج آن دست را روی میز یا تکیه‌گاه قرار دهید و با دست دیگر، مچ را ثابت نگه دارید). به دلیل همین حساسیت‌ها، معمولاً دقت فشارسنج مچی کمی کمتر از نوع بازویی است. توصیه می‌شود فقط زمانی از مدل مچی استفاده کنید که گزینه بازویی در دسترس یا مناسب شما نباشد (مثلاً برای افرادی که بازوی بسیار درشتی دارند یا حمل دستگاه بازویی برایشان سخت است). در صورت استفاده از فشارسنج مچی، حتماً دستورالعمل کارخانه سازنده را دقیق مطالعه کنید و چند بار تمرین کنید تا روش صحیح بستن و اندازه‌گیری را پیدا کنید. همچنین برای اطمینان بیشتر، می‌توانید دو یا سه مرتبه پشت سر هم فشار خود را بگیرید و میانگین نتایج را ملاک قرار دهید.

نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه عقربه‌ای (دستی)

روش سنتی اندازه‌گیری فشار خون، استفاده از فشارسنج‌های عقربه‌ای به همراه گوشی پزشکی است. نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه عقربه‌ای به تجربه و تمرین نیاز دارد: باید کاف را دور بازو ببندید، یک گوشی پزشکی روی سرخرگ بازویی قرار دهید، کاف را با پمپ دستی باد کنید و سپس با دقت باد را تخلیه نمایید. در همین حین، باید به صدای نبض گوش کنید؛ اولین صدایی که می‌شنوید فشار سیستولیک (عدد بالایی) و لحظه‌ای که صدا قطع می‌شود فشار دیاستولیک (عدد پایینی) است. خواندن دقیق عقربه‌ی روی صفحه و هماهنگ کردن آن با صدای نبض برای همه آسان نیست، به همین دلیل اکثر افراد غیرمتخصص نمی‌توانند به‌تنهایی از فشارسنج عقربه‌ای به درستی استفاده کنند.

با توجه به سختی‌های این روش (و ضرورت کالیبره نگه داشتن دستگاه عقربه‌ای)، امروزه برای مصرف خانگی تقریباً همه از فشارسنج‌های دیجیتال استفاده می‌کنند. مدل‌های عقربه‌ای بیشتر مناسب محیط‌های درمانی و افراد حرفه‌ای هستند که مهارت و آموزش کافی در این زمینه دارند.

تفسیر نتایج فشار خون: معنای اعداد سیستولیک و دیاستولیک

برای بسیاری از افراد ممکن است اعداد نحوه خواندن فشار خون با دستگاه دیجیتال در ابتدا گیج‌کننده باشد. اما در واقع فهمیدن معنی این اعداد ساده است. عدد سیستولیک (بالایی) فشار خون، نیروی خون را در لحظه پمپاژ قلب نشان می‌دهد و عدد دیاستولیک (پایینی) فشار خون در زمان استراحت قلب بین دو ضربان است. هر چه این اعداد بالاتر باشند، فشار خون شما بیشتر از حد طبیعی است. در جدول زیر، محدوده‌های کلی فشار خون را مشاهده می‌کنید:

اگر فشار خون شما در محدوده نرمال باشد، جای نگرانی نیست و فقط کافی است در آینده نیز آن را گهگاه پایش کنید. اما اگر اعداد به محدوده‌های مرزی یا بالا رسیده‌اند، باید احتیاط کنید. فشار خون ۱۴۰ روی ۹۰ (یا بالاتر) به عنوان فشار خون بالا شناخته می‌شود. در چنین حالتی بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. البته یک بار مشاهده عدد بالا الزاماً به معنی بیماری نیست؛ ممکن است به علت استرس یا شرایط موقت باشد. بنابراین اگر عددی بالاتر از حد طبیعی دیدید، ۵ دقیقه آرام بنشینید و دوباره اندازه‌گیری کنید. در صورت تکرار شدن نتیجه بالا، حتماً به پزشک مراجعه نمایید. همچنین اگر فشار سیستولیک شما بیش از ۱۸۰ یا فشار دیاستولیک بیش از ۱۱۰ میلی‌متر جیوه بود و همزمان علائمی مانند سردرد شدید، سرگیجه، درد قفسه سینه یا تنگی نفس داشتید، ممکن است دچار بحران فشار خون شده باشید؛ در این وضعیت باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

سوالات متداول

آیا فشارسنج مچی به اندازه فشارسنج بازویی دقیق است؟

خیر، معمولاً دقت فشارسنج‌های بازویی بالاتر از مدل‌های مچی است. دلیلش هم این است که رگ‌های بازو قطر بیشتری دارند و در نزدیکی سطح قلب هستند، در حالی که رگ‌های مچ دست نازک‌تر و دورترند و به تغییر وضعیت حساس‌تر. با این وجود، اگر فشارسنج مچی استاندارد باشد و به درستی از آن استفاده کنید (مثلاً مچ را هم‌سطح قلب نگه دارید)، می‌تواند نتایج نسبتاً دقیقی ارائه دهد. برای بیشترین دقت، اگر امکانش را دارید از دستگاه بازویی استفاده کنید.

فشار خون خود را هر چند وقت یک بار باید اندازه بگیرم؟

بستگی به وضعیت سلامتی شما دارد. اگر پزشک تشخیص داده که فشار خون بالا دارید یا داروی فشار خون مصرف می‌کنید، ممکن است توصیه شود روزانه یا چند بار در هفته آن را اندازه بگیرید و ثبت کنید. در غیر این صورت، برای پایش معمولی، هفته‌ای یک بار یا حتی ماهی یک بار (در صورت طبیعی بودن همیشگی اعداد) کافی است. مهم‌تر این است که اندازه‌گیری‌ها را در شرایط مشابه انجام دهید؛ مثلاً همیشه صبح‌ها قبل از صرف صبحانه و مصرف داروها، یا همیشه عصرها در حال استراحت. این کار مقایسه نتایج در طول زمان را دقیق‌تر می‌کند.

چرا فشار خون من در خانه با فشار خون در مطب متفاوت است؟

دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد. اول اینکه شرایط اندازه‌گیری متفاوت است؛ در مطب پزشک ممکن است کمی استرس یا اضطراب داشته باشید (پدیده‌ای که به آن «سندروم لباس سفید» می‌گویند) و فشار خون شما موقتاً بالاتر رود. از سوی دیگر, در خانه ممکن است نکاتی مانند استراحت قبلی, حالت نشستن یا کالیبره بودن دستگاه رعایت نشده باشد و این هم باعث اختلاف شود. تفاوت ۵ تا ۱۵ میلی‌متر جیوه بین اندازه‌گیری‌های خانه و مطب می‌تواند طبیعی باشد. اما اگر اختلاف خیلی زیاد است (مثلاً در خانه همیشه عددهای خیلی بالاتری دارید), بهتر است دستگاه خود را بررسی کنید یا نحوه اندازه‌گیری‌تان را با پزشک در میان بگذارید.

اگر هنگام اندازه‌گیری فشار خون عدد خیلی بالایی دیدم، چه باید بکنم؟

اول آرامش خود را حفظ کنید. اگر مثلاً برای اولین بار فشار ۱۶۰ روی ۱۰۰ یا بالاتر روی دستگاه دیدید، ۵ دقیقه صبر کنید, چند نفس عمیق بکشید و دوباره اندازه‌گیری را تکرار کنید. اطمینان یابید که در این فاصله مثلاً راه نرفته‌اید، هیجان‌زده نشده‌اید و کاف را درست بسته‌اید. اگر دفعه دوم هم عدد بالا بود، حتماً در اسرع وقت به پزشک خود اطلاع دهید. در صورتی که عدد بسیار بالا (مثلاً بالای ۱۸۰ روی ۱۱۰) همراه با علائم خطرناک (سردرد شدید، درد قفسه سینه، مشکلات بینایی، حالت تهوع، و غیره) مشاهده کردید، این اورژانسی است – بدون درنگ با اورژانس تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه کنید.

آیا برند دستگاه فشارسنج در دقت آن تأثیر دارد؟

کیفیت ساخت و کالیبره بودن دستگاه بیش از اسم برند اهمیت دارد، اما معمولاً دستگاه‌های تولیدشده توسط برندهای معتبر نتایج قابل اطمینان‌تری دارند. توصیه می‌شود از فشارسنج‌هایی استفاده کنید که دارای تأییدیه‌های پزشکی (مانند نشان CE یا تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا) هستند. همچنین خرید از منابع معتبر مهم است؛ برای مثال، فروشگاه تب‌ست به عنوان عرضه‌کننده تخصصی تجهیزات پزشکی، انواع فشارسنج‌های باکیفیت و کالیبره شده را ارائه می‌کند که می‌توانید با اطمینان خاطر از آن استفاده کنید.